Fotografie is voor mij dé manier om herinneringen aan de plekken die ik bezoek vast te leggen. De mensen die hier wonen en werken, geven die plekken karakter. Daarom vind ik het erg leuk om deze mensen op de foto te zetten. Maar hoe je dat, wildvreemden op de foto zetten zonder dat het tot ongemakkelijke situaties leidt? Mensen fotograferen is een vak apart en ook iets dat ik gaandeweg heb moeten leren. In deze post deel ik graag mijn ervaringen met het fotograferen van mensen op reis!
Scroll snel naar...
Waarom mensen fotograferen?
Veel reizigers maken foto’s op reis; van bezienswaardigheden, landschappen en ook vaak van zichzelf. Ik vind echter dat veel van de plekken die je bezoekt, ook worden gemaakt door de mensen die er wonen, werken en leven. Dat geldt zeker voor plekken waar de mensen er doorgaans heel anders uitzien dan bij ons, door hun typische kleding, uiterlijk of cultuur. Maar ook in Europa kan de lokale bevolking voor heel mooie plaatjes zorgen. Wat zou een grote winkelstraat met monumentale panden immers zijn als er niemand zou lopen? Ook mensen in traditionele klederdracht zijn vaak erg fotogeniek. De foto’s hierboven laten dat zien: zonder mensen op de foto zou de sfeer die de foto uitstraalt heel anders zijn.
Vragen om toestemming
Mensen vragen of je een foto van ze mag maken kan best wel eng zijn. Zeker als je elkaars taal niet spreekt. Want misschien worden ze wel boos. Of willen ze geld wanneer je een foto van ze maakt. Ook kan het spontane (dat vaak zo leuk is aan een foto) snel wegvallen, doordat ze voor je gaan poseren. Toch heb ik geleerd dat om toestemming vragen wel heel belangrijk is. Zeker wanneer je mensen volledig en herkenbaar in beeld wil brengen. Zelf heb ik best regelmatig de fout gemaakt door niet om toestemming te vragen en ergens achter een muurtje of met m’n telelens stiekem een foto te schieten, simpelweg omdat ik het ongemakkelijk vond om te vragen of ik een foto van diegene kon maken en omdat ik het jammer zou vinden als de persoon ‘nee’ zou zeggen.
NB: De mensen op de foto’s hierboven waren er allemaal oké mee dat ik ze fotografeerde.
Na in ruil daarvoor een aantal keer een boze blik of een scheldtirade terug te hebben gekregen, realiseerde ik me dat het voor de persoon in kwestie ook heel ongemakkelijk is om zomaar, ongevraagd, door een wildvreemde op de foto gezet te worden. Dat is een beetje alsof je de persoon in kwestie als attractie in plaats van als mens ziet, wat natuurlijk allesbehalve respectvol is. Dat is niet de reputatie die ik als reiziger wil hebben; ik wil de mensen op de foto zetten omdat de plek waar ze zijn zónder die mensen vaak lang zo interessant of mooi niet is. Na een aantal keer proberen blijkt ook dat de foto’s vaak mooier zijn als je weet je dat je iemand mag fotograferen.
Straatbeelden, markten en andere drukke plekken
Het is echter ook niet altijd nodig om te vragen of iemand het oké vindt om te worden gefotografeerd. Wanneer je foto’s van straatbeelden of op drukke markten maakt, bijvoorbeeld. Dan is het ondoenlijk om iedereen om toestemming te vragen. Vaak is de persoon zelf dan ook niet het hoofdobject van de foto, maar de plek zelf.
Ook bij foto’s waar alleen de achterkant van mensen zichtbaar is, is het normaal gesproken niet nodig om om toestemming te vragen. Ze zijn dan immers niet herkenbaar. Zulke foto’s kunnen ook erg mooi zijn, zeker wanneer iemand heel typische kleding draagt of een bijzonder kapsel heeft.
Zelf hanteer ik de vuistregel dat ik om toestemming vraag wanneer de persoon (of een groep personen) het hoofdobject op de foto is en volledig herkenbaar in beeld is. Wanneer iemand alleen van achteren zichtbaar is of wanneer het gaat om scenes op markten en straatbeelden, doe ik dat niet. Uiteraard zijn er situaties die hier een beetje tussen inliggen, bijvoorbeeld wanneer je op een terras zit en in de verte een interessant uitziende persoon voorbijloopt. Dan volg ik m’n gevoel, wat er vaak op neer komt dat ik de foto toch schiet zonder te vragen vanaf een afstandje. Hier heb ik nog nooit boze reacties over gehad. Onderstaande foto’s zijn typische voorbeelden van twijfelgevallen:
Verschillen tussen culturen
Er zijn buiten deze algemene vuistregels ook grote verschillen tussen verschillende culturen in hoe er tegen fotografie wordt aangekeken. Het is van belang ook daar rekening mee te houden wanneer je op reis foto’s wilt maken van de lokale bevolking. Zo lijken in veel landen in het Midden-Oosten de mensen er minder voor open te staan om te worden gefotografeerd. Dat geldt zeker voor vrouwen. Marokko is een goed voorbeeld van een land waar dit duidelijk merkbaar is (en dat is erg jammer, want vaak zijn Marokkanen erg fotogeniek!). Uiteraard zijn er uitzonderingen, maar in het Midden-Oosten moet je wat meer je best doen voor foto’s van locals dan elders.
In Aziatische landen, daarentegen, vinden mensen het meestal juist helemaal niet erg en vaak zelfs leuk om te worden gefotografeerd. Vraag ook hier echter wel om toestemming als je ze herkenbaar in beeld wil brengen, want niet iedereen denkt er hetzelfde over.
Toestemming vragen, hoe doe je dat?
Als je dan de moed hebt verzameld om iemand om toestemming te vragen om te worden gefotografeerd, zijn er verschillende manieren om dat te doen. De leukste manier is om een kort praatje aan te knopen met de persoon in kwestie. Dat werkt als een ijsbreker; de kans dat de persoon instemt is dan vaak het grootste. Ook leer je zo vaak snel meer over de lokale cultuur. Dit kan echter niet altijd; vaak spreek je elkaars taal niet, is de persoon in kwestie aan het werk of staat hij of zij net te ver weg om er op een normale toon mee te praten. Dan kan het helpen om je camera omhoog te houden en er naar te wijzen. Als de persoon dan lacht of instemmend knikt, betekent dat vrijwel altijd dat hij of zij er oké mee is.
Als je het eng vind om mensen te vragen of ze voor je op de foto willen, dan kan het een goede eerste stap zijn om eerst mensen waar je op de een of andere manier sowieso al een band mee hebt, te vragen. Bijvoorbeeld de marktkoopman waar je net iets gekocht hebt, je tourguide of iemand die jóu heeft aangesproken. Ook evenementen zijn makkelijke plekken om te beginnen met mensen fotograferen; men gaat er vaak sowieso al van uit dat er foto’s gemaakt worden. Ook valt mij op dat kinderen wereldwijd erg nieuwsgierig zijn naar buitenlanders met camera’s en gewillig poseren.
Wellicht overbodig, maar als je iemand om toestemming hebt gevraag en hij of zij geen toestemming geeft, maak dan ook geen foto. Dat is namelijk nog veel onrespectvoller dan geen toestemming vragen. Als je dit doet loop je de kans dat de persoon in kwestie een hekel gaat krijgen aan toeristen, wat afbreuk doet aan de plek die je bezoekt. Zo verpest je dus ook de ervaringen van mensen die na jou die plek bezoeken.
Geld geven voor een foto?
Met name op toeristische plekken komt het voor dat mensen wel op de foto willen, maar alleen voor geld. Op zich is daar niks mis mee, maar als je daarmee instemt is het natuurlijk ook de bedoeling dat je je eraan houdt. Maar maak het niet te gek en geef mensen niet meer dan een euro of twee voor een foto (tenzij ze van tevoren een hoger bedrag noemen). Dat is in heel veel landen namelijk echt al heel veel geld. Meer geven kan er namelijk toe leiden dat ze zichzelf als verdienmodel gaan inzetten en exorbitante bedragen gaan vragen aan mensen die hem of haar na jou ontmoeten.
Misschien een beetje overbodig, maar wanneer iemand niet om geld vraagt hoef je het ook niet te geven. Dat kan bovenstaande situatie uitlokken; mensen gaan zichzelf bewust aandringen om voor geld op de foto te gaan voor toeristen. Dat verpest de sfeer op de plek voor reizigers die na jou komen.
Heb jij meer tips en tricks voor het fotograferen van mensen op reis? Of wil je iets anders kwijt? Laat hieronder een reactie achter en help andere reizigers!
